Ustalara Saygı Kuşağı’nda şimdiye dek hep müzik camiasından isimleri andık, lâkin sanatın başka kollarına da bu hafta bir el atayım istedim ve ünlü ressamlardan Caravaggio’yu onur konuğumuz olarak seçmiş bulundum.
Michelangelo Merisi, I. Francesco Sforza’ya son derece bağlı bir mimarın oğlu olarak 1571’de Milano’da doğar. Adını ailesinin 1576’da vebadan kaçarak sığındığı bir Lombardia kasabası olan Caravaggio’dan alır. 1584’te, babasının ölümü üzerine ağabeyi onu Milanolu ressam Simone Peterzano’nun yanına çırak olarak verir ve burada dört yıl kadar kalır. İlk deneyimlerini Lotto ve Giovanni Girolama Savoldo gibi sanatçıların yapıtlarını incelemekle kazanmıştır.
Yirmi yaşına doğru Roma’ya giden Caravaggio, Pucci’nin yanına yerleşmiş ve onun için dini konulu tablolar kopya eder. 1591 yılında Papalığın sanata verdiği öneme kapılarak zamanla Barok sanat akımının ilk büyük sanatçısı olur.
Ressam tuvallerinde, kahramanlarını, tıpkı bir sahneye koyulmuş gibi yansıması olmayan karanlık odaya yan bir aralıktan giren bir ışık süzmesiyle aydınlatmaktadır. Oyuncular ışık içinde olmaktan ziyade sahnenin karanlığından fırlar gibidir. Caravaggio, can alıcı iki anı saptamak için, ışığı adeta bir flaş gibi kullanır. Böylece ışık, istiareyle kutsallığın uygunsuz bir biçimde din dışı bir sahneye girişini vurgular ve din kurbanı olma hikâyesindeki gürültülü şiddeti en uç noktasına kadar taşır. Ünlü koruyucusu sayesinde ilk önemli siparişini alır: Aziz Matta’yı anlatan üç büyük tuval…
(1602 – Saint Matthew and the Angel)
(1599 – Calling of Saint Matthew)
(1600 – The Martyrdom of St. Matthew)
Maceralı yaşam çizgisinin ötesinde, Caravaggio’nun karanlık kişiliği eserlerine de sinmiştir, bunu Borghese Galerisi’nde yer alan Davut’daki Goliath’in kanlı başını gösteren oto portresi çarpıcı bir biçimde yansıtır.
(David with the Head of Goliath – 1610)
Aynı biçimde kâh bir oto portre, kâh beş duyudan biri olarak kabul edilen Genç Bacchus, şiir ile erotizmin deştiği bir eserdir ve Caravaggio’nun aydınlık tarzının belirgin özelliğini yansıtır.
(1593 – Young Sick Bacchus)
Barok İtalya’nın en önemli sanatçısı Caravaggio’nun ölümü ise, ardından 400 yılı aşkın bir süre geçmesine karşın hala üzerinde tartışılan, gizemli ölümlerden biridir. 16. yüzyılın dâhilerinden Caravaggio’nun 1609 yılında öldüğü tahmin edilmekle birlikte, ölüm şekli konusunda değişik tezler ortaya atılmıştır. Uzun müddet, karıştığı kavgalardan birinde aldığı yaralardan, sıtmadan, ya da frengiden ölüp Toskana sahilinde kayıplara karıştığı düşünülür. Dönemin arşivlerinde ölümüne dair bir belge yoktur. 2010 yılında Toskana’da bulunan ve sanatçıya ait olduğu iddia edilen kemikler üzerinde yapılan incelemede, resimlerinde kullandığı kurşunun kanına karışmasından ötürü öldüğü tezi ortaya atılır.
İtalyan sanat tarihçisi Vincenzo Pacelli ise, yeni yayınlanan Caravaggio: Between Art and Science adlı kitabında, arşivlerde yaptığı uzun çalışmaların ardından Caravaggio’nun kilisenin emriyle Malta Şövalyeleri tarafından öldürüldüğünü iddia ediyor. Vatikan’ın gizli arşivlerine ulaştığını söyleyen Pacelli’ye göre, Caravaggio’nun Katolik doktrinini sorgulamasından memnun olmayan Vatikan, bu nedenle ölümünün ardındaki gerçeği saklamış olabilir.
(1597 – Medusa)
(1601 – Still Life with a Basket of Fruit)
(1597 – Jupiter Neptune and Pluto)
(1609 – Ecce Homo)
